اقتصاد چرخشی (Circular economy) چیست؟

اقتصاد چرخشی (Circular economy) چیست؟
مهر 16, 1402
244 بازدید

با توجه به مفاهیم اقتصاد چرخشی، می توان گفت اقتصاد چرخشی گام مهم و اول جهت دستیابی به توسعه پایدار می باشد.

اقتصاد چرخشی برای نخستین بار بطور رسمی بوسیله Pearce & Turner (1990)  بعنوان یک مدل اقتصادی به جامعه علمی ارائه شد. در اقتصاد چرخشی رابطه اقتصاد و محیط زیست برجسته است، بطوریکه سه عملکرد اقتصادی محیط زیست، یعنی تامین مواد خام (اولیه)، جذب باطله­ ها و زباله­ ها و منبع حیات ( تامین نیازها و رفاه انسان) را مورد توجه قرار می­ دهد. در حقیقت ایده اصلی اقتصاد چرخشی از مطالعات اولیه­ ای که در مورد محدودیت­های اقتصاد خطی توسط Bounding (1966) انجام شده بود، نشات گرفت. او پیش بینی کرده بود که سیستم های اقتصادی آینده از موجودی محدود منابع و زباله ­ها بعنوان ورودی (خوراک) استفاده خواهند کرد.

اقتصاد چرخشی، دلالت بر یک حلقه بسته اقتصاد دارد. در حقیقت اقتصاد چرخشی بر ارتباط بین سیستم های اقتصادی و محیط پیرامون تاکید دارد که در مقابل اقتصادخطی قرار می­گیرد (شکل 1-1). در نوع اقتصاد خطی (که از ابتدای انقلاب صنعتی تا امروز وجود دارد)، حرکت بسمت استخراج مواد اولیه، تولید محصول و کالا و نیز تولید زباله و پسماند است. در اقتصاد خطی داشتن رفاه بیشتر مستلزم مصرف زیاد منابع و کاهش کیفیت محیط زیست می­باشد. در مقابل این نگرش، اقتصاد چرخشی توجهات را به ارزش مواد و محصولات و تاثیر آنها بر محیط زیست جلب می­ کند. در نگاه اقتصاد چرخشی، مواد خام باید بصورت کارا و موثر استفاده شوند و محصولات باید عمر بالا داشته و باید تا حد ممکن از انتشار آلاینده ها و باطله ها در طول فرآیند تولید و استفاده از آنها جلوگیری کرد. در پارادایم اقتصاد چرخشی فرآیند بازیابی و حفظ چرخه ایمن مواد دارای اولویت است.

 

 

                                                                            شکل 1-1 مدلهای اقتصاد چرخشی و خطی

پس از مطرح شدن مفهوم اقتصاد چرخشی، بخصوص در یک دهه اخیر، محققین مختلف تعاریف مختلفی از آن ارائه داده­ اند که پایه اصلی تمام این تعاریف بر محور ایجاد حلقه­ های بسته از جریان مواد، کاهش مصرف منابع اولیه (خام) و کاهش اثرات زیانبار زیست محیطی ناشی از آن تاکید داشته ­اند .

Preston (2012) بیان می­کند که اقتصاد چرخشی رویکردی است که عملکرد منابع را در اقتصاد تغییر می­دهد. زباله­ ها و باطله­ های کارخانه­ ها­ می ­توانند یک مواد ورودی ارزشمند برای تولید محصولات دیگر باشند و محصولات به جای دور ریختن می­توانند تعمیر، استفاده مجدد و یا ارتقاء داده شوند. همچنین Ghisellini et al. (2016) بیان کرده که با نوآوری در همه فرایندها در طول چرخه عمر محصولات، نه تنها بازیابی مواد و انرژی صورت می­گیرد که کل زندگی و اقتصاد نیز بهبود پیدا می­کند. آژانس مدیریت محیط زیست و انرژی کشور فرانسه هدف از اقتصاد چرخشی را کاهش اثرات زیست محیطی مصرف منابع و بهبود رفاه اجتماعی بیان کرده است.

بطورکلی اقتصاد چرخشی به جای دفع زباله روی حداکثر استفاده از مواد و محصولات متمرکز است که می­تواند سبب توسعه و ایجاد اشتغال در سطح محلی شود و یک فرصت جهت ایجاد انسجام اجتماعی می­باشد. اقتصاد چرخشی سبب زندگی سالم بشر و حفظ محیط زیست می­ شود و یک راهکار مناسب جهت حل چالش­های انرژی است.

 

مفهوم اقتصاد چرخشی

اقتصاد چرخشی با تکیه بر اصول خود به حفاظت آب و هوا، منابع طبیعی، محیط زیست و در نهایت به سلامت انسان کمک می­ کند. علاوه بر این، تامین مواد اولیه برای تولید محصولات از اهداف مهم دیگر آن می­ باشد. اقتصاد چرخشی ابزاری برای کاهش اثار منفی در طول چرخه عمر مواد و محصولات (با استفاده بهینه از مواد اولیه و جایگزینی مواد ثانویه به جای آنها) و مدیریت باطله و پسماند با استفاده از اصل *3Rمی­ باشد. مدیریت باطله مهمترین بخش اقتصاد چرخشی است که با استفاده از روش­های بهینه در بازیافت باطله­ ها و حذف انتخابی برخی عناصر خطرناک از اکوسیستم، از محیط زیست (آب و هوا و زمین) محافظت می­ کند. حصول اهداف اقتصاد چرخشی تنها با مدیریت باطله حاصل نمی­ شود بلکه یک کار فرابخشی است و نیازمند به فرهنگ سازی در حوزه­های مرتبط با اقتصاد چرخشی می­ باشد. بعبارت دیگر، در مرحله طراحی محصولات، استفاده حداقلی از مواد در فرایند تولید، افزایش کیفیت محصولات و در نتیجه طول عمر آنها، افزایش قابلیت بازیافت و جایگزینی مواد مضر نیازمند به توجه و مطالعه است

 

لذا بطورکلی می توان گفت اقتصاد چرخشی گام مهم و اول جهت دستیابی به توسعه پایدار می باشد. لذا بنظر می رسد در سیاستگذاری های کلان برای صنایع مختلف این مفهوم باید مد نظر قرار گیرد و ریل گذاری برای صنایع مختلف برمبنای مفاهیم اقتصاد چرخشی صورت پذیرد. اهمیت موضوع اقتصاد چرخشی به حدی مهم است که در کشورهای توسعه یافته هرگونه قانون گذاری با توجه به این مفهوم صورت می گیرد.

 

* Reduce, re-use, recycle (3R)

 

طبقه بندی مواد معدنی در قانون معادن ایران

در قانون معادن ایران، مواد معدنی در قالب چهار گروه طبقه بندی شده اند که اصطلاحا طبقه بندی مواد معدنی نامیده می شود. همچنین این طبقه بندی مواد معدنی در قالب شش گروه به زیر مجموعه هایی تقسیم بندی شده اند که در این نوشته به جزئیات آنها پرداخته می شود.

ادامه مطلب »

اهمیت شناخت سنگهای رسوبی !

شناخت سنگهای رسوبی برای مهندسینی که در حوزه علوم زمین کار می کنند از اهمیت بسیار برخوردار است چراکه بیشترین پوشش را در سطح پوسته زمین، جایی که ما انسانها با آن سروکار داریم و بر روی آن زندگی می کنیم از سنگهای رسوبی تشکیل می دهند. تقریبا تمام شهرها و سکونت گاه های ما بر روی سنگهای رسوبی (آواری) تشکیل شده اند…

ادامه مطلب »

تعرفه مربوط به عملیات اکتشافی معادن!

تعرفه های عملیات اکتشافی همانند حفر گمانه اکتشافی و ترانشه، ژئوفیزیک و ژئوشیمی، آنالیز نمونه ها (XRFو XRD)، تهیه نقشه های توپوگرافی و زمین شناسی و … در هرسال با توجه به تورم مربوطه محاسبه می شود. برای مطالعات امکانسنجی دانستن این تعرفه ها برای محاسبات دقیق بسیار حائز اهمیت است.

ادامه مطلب »

طرح اکتشافی چیست؟ و چگونه نوشته می شود؟

در طرح اکتشافی باید به موقعیت کلی محدوده مورد نظر، مختصات، توپوگرافی وهمچنین وضعیت کلی ماده معدنی و زمین شناسی منطقه اشاره نمود. همچنین باتوجه به نوع ماده معدنی می باید روشها و مراحل اکتشافی را ترسیم کرد…

ادامه مطلب »
برچسب‌ها:, ,