تفاوت سنگ تزئینی (ساختمانی) مرمریت، تراورتن و مرمر

برای بسیاری از علاقمندان به حوزه معدن (بخصوص سنگ های ساختمانی) این سوال پیش می آید که تعریف و تفاوت این سه نوع سنگ چیست؟ ابتدا لازم است بدانیم، علارغم اینکه اسم  دو سنگ مرمریت و مرمر نزدیک به یک دیگر است اما از لحاظ ماهیت وفرایند تشکیل کاملا متفاوت هستند و همین تفاوت ماهیت به آنها خصوصیات مکانیک سنگی متفاوتی داده است.

سنگ مرمر (Marble) جزء خانواده سنگ­های دگرگونی می­ باشد که از دگرگونی سنگ آهک بوجود آمده است و کانی اصلی آن کلسیت می­باشد (سنگ آهک یک سنگ رسوبی کربناته است که از کانی کلسیت تشکیل شده است ). اما مرمریت اصطلاح تجاری بوده و تقریبا در ایران متداول است.  مرمریت­ ها در واقع سنگ­های آهکی متراکم حاصل از تراکم رسوبات کلسیم یا آراگونیت ناشی از فشار طبقات رویی می­ باشند (که بعضا دگرگونی بسیار ضعیفی را نیز در آنها می­توان مشاهده کرد). مرمریت دامنه وسیعی از سنگهای کربناته آهکی و دولومیتی را پوشش می دهد. مرمریت و تراورتن بخاطر زیبایی و استحکام و مقاومت آن در برابر فرسایش در ساخت و سازها حائز اهمیت است. در تمدن­های باستان مانند ایران از این سنگ ها در ساخت مجسمه­ ها بسیار استفاده شده است. در مقایسه با تراورتن، سنگ مرمریت از سختی بیشتر و تخلخل کمتری برخوردار است. مرمریت و تراورتن هردو محصول رسوب و فعالیت چشمه­های آبگرم زیرزمینی می­باشند، بطوریکه اگر نرخ تغییرات دمایی آب بالا باشد تراورتن و در غیر اینصورت مرمریت تشکیل می ­شود. مرمریت بیشتر برای فضاهای داخلی  مناسب است. مرمریت خالص معمولا بصورت سفید دیده می­ شود. ولی در صورت داشتن ناخالصی مانند ترکیبات کانی­های رنگی مثل هماتیت، لیمونیت، کربن به رنگ­ های قرمز، زرد روشن، سیاه، صورتی و ترکیبی از سایر رنگ­ها نیز دیده می ­شود. سنگهای آهک مرمریتی در بازار از ارزش خاصی برخوردار است و از معادن مطرح مرمریت در سطح کشور ایران می­توان به مرمریت دهبید در استان فارس اشاره کرد که در بازار سنگ های ساختمانی از ارزش خاصی برخوردار است. از تراورتن های ارزشمند دیگر در شمالغرب کشور می توان به تراورتن های آذرشهر، نقده و مهاباد نام برد. در مقایسه با مرمریت، سنگ مرمر از تخلخل برخوردار نبوده و در بافت آنها این ویژگی آشکار است. در حال حاضر فراوانی مرمریت در مقایسه با سایر انواع سنگ های ساختمانی در کشور بیشتر است (شکل 1).

شکل 1. فراوانی سنگ های ساختمانی در ایران.

جهت بررسی کیفیت سنگ­های مرمریت توجه به فرایندهایی مانند استیلولیتی و سیلیسی شدن در حین دیاژنز از اهمیت بالایی برخوردار است. وجود باندها و یا نودولهای سیلیسی و یا پدیده استیلولیتی شدن سبب کاهش کیفیت سنگ در برش و یا صیقل دادن سنگ می­شود بطوریکه می­ تواند ارزش آنرا بعنوان یک سنگ تزئینی و ساختمانی نابود نماید.