طبقه بندی مواد معدنی در قانون معادن ایران

در بسیاری موارد شناخت طبقه بندی مواد معدنی و گروه بندی این مواد برای مهندسین معدن و زمین شناسان حائز اهمیت می باشد. بعنوان مثال برای افراد با صلاحیت های فنی مختلف در نظام مهندسی معدن استانها تعیین شده است که در حوزه کدام گروه از مواد معدنی می توانند اشتغال (بعنوان مسئول فنی) داشته باشند. بطور مثال یک مهندس معدن با پروانه اشتغال پایه 2 در پی جویی و اکتشاف می تواند بعنوان مسئول فنی اکتشاف برای مواد معدنی گروه 4 با معدن دار قرارداد ببندد (این فرد صلاحیت بعنوان مسئول فنی برای گروه شش را ندارد). طبق قانون معادن ایران گروه 4، شامل سنگ های ساختمانی و تزئینی می شود. برای اشنایی بیشتر با اصطلاح طبقه بندی و گروه بندی مواد معدنی به مطالب زیر توجه فرمائید.

طبقه بندی مواد معدنی در قانون معادن ایران:

ماده 3 قانون معادن: مواد معدنی به شرح زیر طبقه بندی می شوند:

الف) مواد معدنی طبقه یک عبارتند از: سنگ آهک ، سنگ گچ ، شن و ماسه، خاک رس، صدف دریایی ، پوکه معدنی ، نمک آبی و سنگی ، مارن ، سنگ لاشه ساختمانی و نظایر آنها

ب) مواد معدنی طبقه دوم عبارتند از:

1ـ مواد معدنی آهن ، طلا، کرم ، قلع ، جیوه ، سرب ، روی ، مس ، تیتانیم ، آنتیموان ، مولیبدن ، کبالت ، تنگستن ، کادمیوم و سایر فلزات

 2ـ نیتراتها، فسفاتها، بوراتها، نمکهای قلیایی ، سولفاتها، کربناتها، کلرور یتها به استثناء مواد یاد شده در طبقه یک و نظایر آنها

 3ـ میکا، گرافیت ، تالک ، کائولن ، نسوزها، فلدسپات ، سنگ و ماسه سیلیسی ، پرلیت ، دیاتومیت ، زئولیت ، بوکسیت ، خاک سرخ ، خاک زرد، خاکهای صنعتی و نظایر آنها

 4ـ سنگها و کانیهای قیمتی و نیمه قیمتی مانند الماس ، زمرد، یاقوت ، یشم ، فیروزه ، انواع عقیق و امثال آنها

5 ـ انواع سنگهای تزئینی و نما

6 ـ انواع زغال سنگها و شیلها، قیر طبیعی و سنگ آسفالت طبیعی

 7ـ مواد مـعدنی قابل استحصال از آبها و نیز گـازهای معدنی به استثناء گازهای هیدروکربوری

 8 ـ مواد معدنی موجود در فلات قاره

 ج ـ مواد معدنی طبقه سه عبارتند از: کلیه هیدروکربن ها، به استثناء زغال سنگ مانند: نفت خام ، گاز طبیعی ، پلمه سنگهای نفتی ، ماسه های آغشته به نفت و امثال آنها

د ـ مواد معدنی طبقه چهار عبارتند از: کلیه مواد پرتوزا اعم از اولیه و ثانویه

** قابل توجه خوانندگان عزیز، هرگونه تفسیر و برداشت در حالتی که ماده ای در لیست فوق قرار نداشته باشد یا اختلاطی در مواد معدنی باشد برعهده شورای معادن استانها می باشد.

گروه بندی مواد معدنی:

مواد معدنی طبقه یک و دو موضوع ماده (۳) قانون معادن ایران به شش گروه به شکل زیر تقسیم می‌شوند:

الف ـ گروه اول: شن، ماسه و خاک‌رس

ب ـ گروه دوم: سنگ‌های لاشه ساختمانی طبق بند (ص) ماده (۱) قانون معادن

پ ـ گروه سوم: مواد معدنی طبقه یک به استثنای گروههای یک و دو

ت ـ گروه چهارم: سنگ‌های تزیینی و نما

ث ـ گروه پنجم: مواد معدنی طبقه دو غیرفلزی به استثنای زغال‌سنگ و گروه چهار

ج ـ گروه ششم: مواد معدنی طبقه دو فلزی و زغال‌سنگ

تبصره۱ـ مواد معدنی قابل استحصال از آبها و گازهای معدنی به استثنای نمکهای آبی مورد اشاره در بند (الف) ماده (۳) قانون، جزء مواد معدنی گروه پنج محسوب می‌شوند و انجام عملیات معدنی آنها تابع مفاد این آیین‌نامه است. وزارت موظف است دستورالعمل مربوط به عملیات معدنی استحصال املاح از منابع آبی را تهیه و ابلاغ کند.

تبصره۲ـ وزارت موظف است ضوابط و معیارهای فنی اکتشاف هر یک از گروه‌های یادشده را تدوین و ابلاغ کند.

تبصره۳ـ شن و ماسه‌ای که از بستر رودخانه‌های فعال دایمی و یا فصلی صرفاً به منظور استفاده در عملیات ساختمانی، راهسازی، بتن‌ریزی و نظایر آن برداشت شود و حاوی کانی‌های با ارزشی که تفکیک آنها مقرون به صرفه نباشد، شن و ماسه رودخانه‌ای است. در این موارد استعلام مطابق ماده (24) قانون از وزارت نیرو انجام می‌شود.